Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) ve İnsan Hakları Derneği (İHD), 10 Aralık İnsan Hakları Günü dolayısıyla ortak bir açıklama yaparak 2020 yılında Türkiye’de yaşanan insak hakları ihlalleriyle ilgili verileri paylaştı. İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin kabul edilişinin 72. yılında, pandeminin de artırdığı siyasal, sosyal, ekonomik, etik vb. boyutları olan küresel kriz koşullarında olduğumuzu vurgulayan hak örgütlerinin tespitlerinden öne çıkanlar şöyle;
- Anayasa’nın ve evrensel hukukun mutlak olarak yasaklamasına ve insanlığa karşı bir suç olma vasfına rağmen işkence olgusu 2020 yılında da Türkiye’nin en başat insan hakları sorunu oldu. İşkence ve diğer kötü muamele uygulamalarının, yeni bir boyut ve yoğunluk kazandığı Türkiye’de 2020 yılının ilk 11 ayında TİHV’e işkence ve diğer kötü muameleye maruz kaldığı iddiasıyla toplam 573 kişi başvurdu.
- OHAL ilanıyla birlikte siyasal iktidarın düşünce ve ifade özgürlüğüne yönelik kısıtlamaları, özellikle de basın üzerindeki kaygı verici boyutta artan baskı ve kontrolü 2020 yılında da sürdü. TİHV’in verilerine göre 11 ayda 62 basın çalışanı ve 2 yazar gözaltına alındı. 25 basın çalışanı tutuklandı. 253 gazeteci ve basın çalışanı haklarında açılan 132 davada yargılanırken sonuçlanan davalarda 32 gazeteci toplam 131 yıl 8 ay 22 gün hapis cezası ve 14 bin 660 TL para cezası ile cezalandırıldı. Ayrıca 41 gazeteci hakkında soruşturma başlatıldı. Cumhurbaşkanı’na hakaret suçunu düzenleyen TCK’nin 299. maddesine muhalefet gerekçesiyle en az 28 kişi gözaltına alındı, 3 kişi tutuklandı. 165 habere, 862 internet sitesine, 10 sosyal medya hesabına ve 71 internet içeriğine erişim mahkeme kararlarıyla engellendi. İçişleri Bakanlığı verilerine göre 1 Ocak 2020 ile 1 Kasım 2020 tarihleri arasında toplam 29 bin 19 sosyal medya hesabı hakkında inceleme yapıldı, 12 bin 163 sosyal medya kullanıcısı hakkında ise adli işlem başlatıldı.
- 2020 de bir önceki yıl gibi toplantı ve gösteri yapma özgürlüğü açısından kısıtlama ve ihlallerin kural, özgürlüklerin kullanımının ise istisna olduğu bir yıl oldu. Valilik ve kaymakamlıklar tarafından 35 ilde, en kısası 1 gün, en uzunu ise 30 gün süreyle olmak üzere 115 kez tüm eylem ve etkinlikler yasaklandı. Van’da valilikçe art arda alınan eylem ve etkinlik yasaklarının süresinin kesintisiz olarak 4. yıla ulaştı. TİHV’in verilerine göre 11 ayda; en az 731 barışçıl toplantı ve gösteriye müdahale edildi, 1929 kişi gözaltına alındı, İHD’nin verilerine göre bu müdahaleler sırasında en az 2190 kişi işkence ve diğer kötü muameleye maruz kaldı.
Verilerle 2020 Yılında Türkiye’de İnsan Hakları İhlalleri raporunun tamamına erişim için tıklayınız.
09.12.2020
ihd.org.tr